Dawaj dobro, jakie dawać możesz, wszystkimi środkami,
jakie posiadasz, na wszystkich drogach, po których
kroczysz,
kroczysz,
wszystkim ludziom, których spotkasz, tak długo jak tylko
możesz…
możesz…
autor nieznany
Spora
grupa osób myśli o tym, by zostać dawcą szpiku. Jednak liczne obawy powodują,
iż trudno im się zdecydować. Mam nadzieję, że niniejszy artykuł ułatwi podjęcie
decyzji.
grupa osób myśli o tym, by zostać dawcą szpiku. Jednak liczne obawy powodują,
iż trudno im się zdecydować. Mam nadzieję, że niniejszy artykuł ułatwi podjęcie
decyzji.
Rejestracja
i badania zgodności tkankowej
i badania zgodności tkankowej
Przyjęcia kandydatów na
dawców szpiku oraz badania antygenów zgodności tkankowej odbywają się w
siedzibie Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Poznaniu
mieszczącej się przy ulicy Marcelińskiej 44 w godzinach od 700 do 1500
w dni powszechne oraz od 700 do 1200 w każdą sobotę.
dawców szpiku oraz badania antygenów zgodności tkankowej odbywają się w
siedzibie Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Poznaniu
mieszczącej się przy ulicy Marcelińskiej 44 w godzinach od 700 do 1500
w dni powszechne oraz od 700 do 1200 w każdą sobotę.
Kto
może zostać potencjalnym dawcą komórek krwiotwórczych
może zostać potencjalnym dawcą komórek krwiotwórczych
Do badań tych może zgłosić
się każdy w wieku 18 do 45 lat, z dowodem osobistym lub innym dokumentem
tożsamości posiadającym zdjęcie (np. prawo jazdy, legitymacja szkolna,
paszport) po zjedzeniu lekkiego posiłku.
się każdy w wieku 18 do 45 lat, z dowodem osobistym lub innym dokumentem
tożsamości posiadającym zdjęcie (np. prawo jazdy, legitymacja szkolna,
paszport) po zjedzeniu lekkiego posiłku.
Pierwszym etapem jest
wypełnienie „Karty Ewidencyjnej” oraz „Kwestionariusza dla krwiodawców”. Następnie
kandydat przechodzi badanie lekarskie. Lekarz RCKiK decyduje, czy aktualny stan
zdrowia pozwala na zakwalifikowanie danej osoby jako potencjalnego dawcy
szpiku. W gabinecie lekarskim dawca może uzyskać także informacje na nurtujące
go pytania i ewentualne wątpliwości. Od potencjalnego ofiarodawcy szpiku
pobiera się około 12 ml krwi żylnej celem wykonania badania antygenów zgodności
tkankowej klasy I i II.
wypełnienie „Karty Ewidencyjnej” oraz „Kwestionariusza dla krwiodawców”. Następnie
kandydat przechodzi badanie lekarskie. Lekarz RCKiK decyduje, czy aktualny stan
zdrowia pozwala na zakwalifikowanie danej osoby jako potencjalnego dawcy
szpiku. W gabinecie lekarskim dawca może uzyskać także informacje na nurtujące
go pytania i ewentualne wątpliwości. Od potencjalnego ofiarodawcy szpiku
pobiera się około 12 ml krwi żylnej celem wykonania badania antygenów zgodności
tkankowej klasy I i II.
Wyniki
badania i dane osobowe zostają zapisane w bazie kandydatów na dawcę szpiku kostnego
badania i dane osobowe zostają zapisane w bazie kandydatów na dawcę szpiku kostnego
Przeszczepienie szpiku
kostnego, czyli wykonanie zabiegu polegającego na podaniu pacjentowi preparatu
zawierającego komórki macierzyste krwiotworzenia, które są w stanie odtworzyć
jego chory układ krwiotwórczy, zniszczony wcześniej przez stosowaną chemio- lub
radioterapię stosowane jest w wielu schorzeniach – głównie w chorobach
nowotworowych takich jak białaczki i chłoniaki, ale też w wadach wrodzonych,
niedokrwistości aplastycznej, talasemii i innych.
kostnego, czyli wykonanie zabiegu polegającego na podaniu pacjentowi preparatu
zawierającego komórki macierzyste krwiotworzenia, które są w stanie odtworzyć
jego chory układ krwiotwórczy, zniszczony wcześniej przez stosowaną chemio- lub
radioterapię stosowane jest w wielu schorzeniach – głównie w chorobach
nowotworowych takich jak białaczki i chłoniaki, ale też w wadach wrodzonych,
niedokrwistości aplastycznej, talasemii i innych.
Prawdopodobieństwo zostania
rzeczywistym dawcą komórek macierzystych po pozytywnym przejściu badań i
zakwalifikowaniu się do Centralnego Rejestru Niespokrewnionych Dawców Szpiku
jest znikome i wynosi 0,001376, co oznacza że tylko 13 osób z 10 tysięcy
zarejestrowanych potencjalnych dawców będzie mogła rzeczywiście oddać swoje
komórki macierzyste chorej osobie i uratować jej życie. Związane to jest z
ogromną, różnorodnością antygenów zgodności tkankowej (HLA) w populacji. Zatem
im więcej potencjalnych dawców liczy Centralny Rejestr, tym szanse znalezienia
dawcy zgodnego są większe.
rzeczywistym dawcą komórek macierzystych po pozytywnym przejściu badań i
zakwalifikowaniu się do Centralnego Rejestru Niespokrewnionych Dawców Szpiku
jest znikome i wynosi 0,001376, co oznacza że tylko 13 osób z 10 tysięcy
zarejestrowanych potencjalnych dawców będzie mogła rzeczywiście oddać swoje
komórki macierzyste chorej osobie i uratować jej życie. Związane to jest z
ogromną, różnorodnością antygenów zgodności tkankowej (HLA) w populacji. Zatem
im więcej potencjalnych dawców liczy Centralny Rejestr, tym szanse znalezienia
dawcy zgodnego są większe.
Znalezienie w rejestrze osoby
zgodnej biologicznie uruchamia procedury ostatecznej kwalifikacji chętnego i
pobrania materiału do transplantacji.
zgodnej biologicznie uruchamia procedury ostatecznej kwalifikacji chętnego i
pobrania materiału do transplantacji.
Pobranie
komórek macierzystych z krwi
komórek macierzystych z krwi
Krwiotwórcze komórki
macierzyste można pobrać z krwi
obwodowej przy użyciu specjalnego urządzenia zwanego separatorem komórkowym.
Zabieg ten wykonuje się ambulatoryjnie. Trwa około 3-4 godziny i praktycznie
niewiele się różni od pobrania krwi pełnej, a zwłaszcza płytek krwi.
macierzyste można pobrać z krwi
obwodowej przy użyciu specjalnego urządzenia zwanego separatorem komórkowym.
Zabieg ten wykonuje się ambulatoryjnie. Trwa około 3-4 godziny i praktycznie
niewiele się różni od pobrania krwi pełnej, a zwłaszcza płytek krwi.
Pobranie komórek
hematopoetycznych z krwi obwodowej wymaga wcześniejszego podania leku
zwiększającego ich ilość we krwi obwodowej. Lek ten podawany jest podskórnie
1-2 x- dziennie przez 4-6 kolejnych dni. Następstwem podawania – tego lęku jest
poza zwiększeniem liczby komórek krwiotwórczych również zwiększenie liczby
leukocytów.
hematopoetycznych z krwi obwodowej wymaga wcześniejszego podania leku
zwiększającego ich ilość we krwi obwodowej. Lek ten podawany jest podskórnie
1-2 x- dziennie przez 4-6 kolejnych dni. Następstwem podawania – tego lęku jest
poza zwiększeniem liczby komórek krwiotwórczych również zwiększenie liczby
leukocytów.
Stosowanie tego leku ma
jednak skutki uboczne: ból kości, mięśni, osłabienie, odczyn w miejscu
wstrzyknięcia.
jednak skutki uboczne: ból kości, mięśni, osłabienie, odczyn w miejscu
wstrzyknięcia.
Sam zabieg pobrania –
afereza jest bezpieczny. Jednak tu również mogą pojawić się działania uboczne,
związane z wykonaniem tego zabiegu: ból w miejscu wkłucia, objawy związane z
podaniem środków przeciwkrzepliwych – delikatne mrowienie, drętwienie języka,
ust, palców ustępujące bardzo szybko po podaniu preparatów wapnia. Afereza może
też spowodować przejściowe obniżenie liczby płytek krwi.
afereza jest bezpieczny. Jednak tu również mogą pojawić się działania uboczne,
związane z wykonaniem tego zabiegu: ból w miejscu wkłucia, objawy związane z
podaniem środków przeciwkrzepliwych – delikatne mrowienie, drętwienie języka,
ust, palców ustępujące bardzo szybko po podaniu preparatów wapnia. Afereza może
też spowodować przejściowe obniżenie liczby płytek krwi.
Pobranie
komórek macierzystych z talerza kości biodrowej
komórek macierzystych z talerza kości biodrowej
Coraz rzadziej stosowany
jest sposób pobrania komórek macierzystych z talerza kości biodrowej metodą
wielokrotnych nakłuć, oczywiście w znieczuleniu ogólnym na sali zabiegowej. Metoda
ta wymaga 2-dniowej hospitalizacji. Jak każdy zabieg wykonywany w znieczuleniu
ogólnym niesie za sobą potencjalne zagrożenia związane ze znieczuleniem – ból
gardła (związany z zakładaniem rurki intubacyjnej), nudności, wymioty i ból
głowy. Sam zabieg pobrania szpiku może być przyczyną bólu, obrzęku, tkliwości w
okolicy nakłucia spowodowanych uszkodzeniem tkanek w trakcie aspiracji szpiku.
Niezwykle rzadko opisywane są powikłania krążeniowe, przejściowe nasilone
odczucie zmęczenia, przejściowe (związane ze znieczuleniem) zburzenia oddawania
moczu. Dostępne dane wskazują na 2% prawdopodobieństwo wystąpienia istotnych
powikłań i mniej niż 1%, ze skutki uboczne będą trwały dłużej niż 3 miesiące.
Większość dawców wraca do pełnej sprawności po 2-3 tygodniach od pobrania
szpiku.
jest sposób pobrania komórek macierzystych z talerza kości biodrowej metodą
wielokrotnych nakłuć, oczywiście w znieczuleniu ogólnym na sali zabiegowej. Metoda
ta wymaga 2-dniowej hospitalizacji. Jak każdy zabieg wykonywany w znieczuleniu
ogólnym niesie za sobą potencjalne zagrożenia związane ze znieczuleniem – ból
gardła (związany z zakładaniem rurki intubacyjnej), nudności, wymioty i ból
głowy. Sam zabieg pobrania szpiku może być przyczyną bólu, obrzęku, tkliwości w
okolicy nakłucia spowodowanych uszkodzeniem tkanek w trakcie aspiracji szpiku.
Niezwykle rzadko opisywane są powikłania krążeniowe, przejściowe nasilone
odczucie zmęczenia, przejściowe (związane ze znieczuleniem) zburzenia oddawania
moczu. Dostępne dane wskazują na 2% prawdopodobieństwo wystąpienia istotnych
powikłań i mniej niż 1%, ze skutki uboczne będą trwały dłużej niż 3 miesiące.
Większość dawców wraca do pełnej sprawności po 2-3 tygodniach od pobrania
szpiku.
Pełna regeneracja szpiku
dawcy po pobraniu komórek macierzystych trwa około 2-3 tyg.
dawcy po pobraniu komórek macierzystych trwa około 2-3 tyg.
Profity
Poza satysfakcją ze
spełnienia dobrego uczynku, dawca szpiku może liczyć na specjalne prawa przysługujące
Dawcy Przeszczepu i Zasłużonemu Dawcy Przeszczepu:
spełnienia dobrego uczynku, dawca szpiku może liczyć na specjalne prawa przysługujące
Dawcy Przeszczepu i Zasłużonemu Dawcy Przeszczepu:
1. Uprawnienia do
korzystania poza kolejnością z ambulatoryjnej opieki zdrowotnej.
korzystania poza kolejnością z ambulatoryjnej opieki zdrowotnej.
2. Opieka medyczna po
pobraniu komórek macierzystych szpiku lub krwi obwodowej.
pobraniu komórek macierzystych szpiku lub krwi obwodowej.
3. Zwrot kosztów dojazdu do miejsca
wykonania badań i pobrania komórek krwiotwórczych oraz zwrot kosztów pobytu
dawcy w ZOZ związanych z pobraniem.
wykonania badań i pobrania komórek krwiotwórczych oraz zwrot kosztów pobytu
dawcy w ZOZ związanych z pobraniem.
Dodatkowe uprawnienia
przysługujące Zasłużonemu Dawcy Przeszczepu:
przysługujące Zasłużonemu Dawcy Przeszczepu:
1. Bezpłatne do wysokości
limitu określonego w art. 38 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z
późn. zmianami) zaopatrzenie w leki podstawowe i uzupełniające.
limitu określonego w art. 38 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z
późn. zmianami) zaopatrzenie w leki podstawowe i uzupełniające.
2. Bezpłatne zaopatrzenie w
leki, które świadczeniobiorca może stosować w związku z oddawaniem szpiku lub
innych regenerujących tkanek – wykaz zamieszony jest w Rozporządzeniu MZ z dnia
03.02.2010 roku ( Dz. U. Nr, 23, poz. 119)
leki, które świadczeniobiorca może stosować w związku z oddawaniem szpiku lub
innych regenerujących tkanek – wykaz zamieszony jest w Rozporządzeniu MZ z dnia
03.02.2010 roku ( Dz. U. Nr, 23, poz. 119)
3. Możliwość korzystania z
tych świadczeń jest wykonywana na podstawie przedłożenia legitymacji Dawcy
Przeszczepu (wydawana przez Zakład Opieki Zdrowotnej dokonujący pobrania) lub
Zasłużonego Dawcy Przeszczepu (legitymacja wydawana przez ministra właściwego
ds. zdrowia).
tych świadczeń jest wykonywana na podstawie przedłożenia legitymacji Dawcy
Przeszczepu (wydawana przez Zakład Opieki Zdrowotnej dokonujący pobrania) lub
Zasłużonego Dawcy Przeszczepu (legitymacja wydawana przez ministra właściwego
ds. zdrowia).
Osoby wrażliwe na ludzkie
cierpienie mogą współtworzyć rodzimy rejestr potencjalnych dawców. Im nas
będzie więcej, tym większej liczbie chorych uratujemy życie.
cierpienie mogą współtworzyć rodzimy rejestr potencjalnych dawców. Im nas
będzie więcej, tym większej liczbie chorych uratujemy życie.
Michał Sobkowiak