Sąsiedzi

SEANS NA WEEKEND

Obok piwa, knedliczków,
Krecika, pojazdów Tatra i Skoda, to główny produkt eksportowy dawnej
Czechosłowacji, a obecnie Czech. Bajka o dwóch zaprzyjaźnionych sąsiadach,
znana jako „Pat i Mat” lub po prostu „Sąsiedzi”.

Pomysłowość bohaterów i ich optymistyczne podejście do życia
to główne motywy serialu. Pat i Mat zawsze podejmują wyzwanie i nie poddają
się, dopóki nie znajdą rozwiązania problemu. Wniosek końcowy jest taki, iż nie
ma rzeczy, której by nie popsuli; nie ma problemu, którego by nie skomplikowali
bardziej niż wymaga sytuacja.

Fabuła

Trudno mówić o fabule, ponieważ każdy odcinek jest inny. Są
jednak cechy wspólne – to główni bohaterowie. Są nimi dwaj zaprzyjaźnieni
sąsiedzi, którzy mają po „dwie lewe ręce”. Jeśli się za coś zabiorą, to potrafią
wszystko zepsuć, zniszczyć, połamać i tak dalej. Nie ma prostej rzeczy, której
nie potrafiliby skomplikować. Ich kreatywność nie zna granic. Pokazują, że
odrobina wyobraźni i dobre chęci wystarczą, by „ulepszyć” sobie życie.

W każdym z odcinków serialu bohaterowie zmagają się z
domowymi usterkami lub miewają dość oryginalne pomysły na usprawnienie
działania domowego sprzętu, ewentualnie chcą ułatwić sobie życie. Tym sposobem
remontują, budują, przebudowują, naprawiają, malują, tapetują, gotują. Niestety
zawsze z tym samym skutkiem: totalna klapa. Mimo to nie tracą zapału, optymizmu
i… pozostają zadowoleni ze swego wysiłku.

Kadr z serialu

Trudno w to uwierzyć, ale ten serial jest kręcony od ponad 40
lat. W tym czasie ewoluował. Najpierw bohaterowie mieszkali w bloku z wielkiej
płyty, następnie zasiedlili dwa małe, skromne domki. Pod koniec lat ’90
przenieśli się do domu – bliźniaka, natomiast w najnowszych odcinkach spędzają
czas na wsi. Zmieniają się także domowe sprzęty, wykorzystywane narzędzia, otoczenie
domów. Jednak Pat i Mat pozostają bez zmian – te same kukiełki o dość mało
inteligentnym wyglądzie.

Bohaterowie

W serialu jest tylko dwóch bohaterów – Pat i Mat. Zdarzają
się odcinki, gdzie na początku epizodu pojawia się jeden bohater, jednak drugi
po chwili do niego dołącza. W odróżnieniu od pozostałych, w odcinku pilotażowym
postacie nie noszą czapek i mają brwi.

Pat – ma łysą i okrągłą głowę, duży nos i
półokrągłe, wystające uszy. Na głowie nosi niebieski beret z antenką. Zawsze
ubrany jest w żółtą bluzkę, niebieskie dżinsy o wielkim rozmiarze oraz czarne
(pierwotnie brązowe) buty.

Kadr z serialu

Mat – również łysy, trochę wyższy i
chudszy od sąsiada. Ma jajowatą głowę, wielki, wyższy nos oraz wystające,
półowalne uszy. Na głowie nosi niewielką zimową czapkę w biało-niebieskie,
ustawione poziomo paski (w serii 1-5 wzory) z białym pomponem. Ubrany jest w
czerwoną bluzkę (w odc. 2-29 szarą), niebieskie, szerokie dżinsy i czarne buty.

Historia

Sympatyczni sąsiedzi po raz pierwszy pojawili się na ekranie
w krótkim filmie pt. „Kuťáci” (dosłownie „Druciarze”, w Polsce znanym jako „Obiad”)
w dniu 12 sierpnia 1976. Stworzeni zostali przez reżysera Lubomíra Beneša oraz
scenarzystę i scenografa Vladimíra Jiránka. W latach 1979–1985 wystąpili w
serialu telewizyjnym pt. „A je to!” (dosł. „I to wszystko!”, w Polsce ten tytuł
się nie przyjął). Dopiero w 1989 roku postacie „ochrzczono”, nadano im imiona
Pat i Mat. Również serial został przemianowany na „Pat a Mat”. Ta nazwa serialu
funkcjonuje do dziś.

W pierwotnym zamyśle twórców było stworzenie komedii dla
widzów dorosłych, ale serial stał się popularny także wśród młodszych widzów. W
Czechosłowacji, pierwsze 35 odcinków mogło być wyprodukowane tylko w formie
7-minutowych epizodów dla dzieci.

Kadr z serialu

Po rozpadzie Czechosłowacji, Lubomír Beneš założył własne
studio filmowe AIF w Pradze w 1990. Dzięki pomocy finansowej, Beneš i jego
zespół nakręcił 14 nowych odcinków. W 2002 wznowiono po kilkuletniej przerwie
produkcję serialu. Kolejne odcinki zrealizowała wytwórnia Atéliery Bonton Zlín
i jej kooperanci: Anima i patmat s.r.o. Wytwórnia ze Zlina nakręciła 9 nowych
odcinków, Anima 7 odcinków, a patmat s.r.o 12 odcinków (ich reżyserem jest syn
Lubomíra Beneša, Marek Beneš).

W 2010 na festiwalu w Zlinie wyemitowano premierowy odcinek
najnowszej serii. Marek Beneš i jego współpracownicy do 2015 stworzyli i
zatwierdzili do emisji 13 odcinków. Nad kolejnymi pracują.

Ciekawostki

Szczególnie charakterystycznym elementem serialu jest ścieżka
dźwiękowa. Melodia autorstwa Petra Skoumala niemal w całości odegrana została
na harmonijce ustnej.

Pat i Mat to około 15-centymetrowe kukiełki wykonane z
plastiku, materiałów i miękkich gąbek. Wewnątrz mają umocowany metalowy stelaż,
co umożliwia im dowolny ruch.

Kadr z serialu

Podczas oglądania serialu wielokrotnie widzimy duże zbliżenie
na wykonywaną ręcznie czynność. Dłonie, które wówczas widzimy nie należą do
kukiełki, tylko do któregoś z twórców filmu. Oczywiście ubrane są w stosowne
rękawiczki – imitujące dłoń bohatera.

Nie wyemitowano jeszcze odcinka, w którym bohaterowie
posługiwali się dialogami. Wyjątkiem jest wersja przygotowana na rynek
holenderski, w której tytułowym postaciom głosu użyczają Kees Prins i Siem van
Leeuwen.

W 1998 r. powstał 50-ty odcinek zatytułowany „Karty”. Z
jakiegoś powodu nigdy nie został on nikomu udostępniony. Dowodem na jego
istnienie są zdjęcia z filmu.

Serial zdobył popularność w wielu krajach, m.in. w Czechach,
Polsce, Niemczech, Szwajcarii, Brazylii, Finlandii, Holandii, Norwegii, Iranie,
Chorwacji, Islandii, Hiszpanii, Węgrzech, Jugosławii, Szwecji, Jordanii.

Spis odcinków

„Sąsiedzi” składają się z 7 serii. Łącznie z odcinkiem
pilotażowym (odc. 1) oraz odcinkiem nieemitowanym (odc. 50) do chwili obecnej
powstało łącznie 91 odcinków z przygodami Pata i Mata. W Polsce po raz pierwszy
emitowano serial (ówcześnie istniejące odcinki) w 1988 roku w piątkowej
wieczorynce.

Kadr z serialu

Poniżej przedstawiamy spis odcinków serialu „Sąsiedzi”:

Nr	Rok produkcji	Polski tytuł	Czeski tytuł 1979-1985 (słowacki tytuł), czeski tytuł 1989-2013
1	1976	Obiad	Kuťáci
2	1979	Tapety	Tapety
3	1979	Warsztat	Dílna (Dielňa)
4	1979	Dywan	Koberec
5	1979	Bujane krzesło	Houpací křeslo (Hojdacie kreslo)
6	1979	Obraz	Obraz
7	1979	Garaż	Garáž
8	1979	Światło	Světlo (Svetlo)
9	1981	Gramofon	Gramofon (Gramofón)
10	1981	Grill	Grill
11	1982	Przeprowadzka	Stěhování (Sťahovanie)
12	1982	Woda	Voda
13	1982	Lotniarze	Skokani
14	1982	Ogródek	Zahrádka (Záhradka)
15	1982	Malowanie	Malování (Maľovanie)
16	1982	Krzyżówka	Křížovka (Krížovka)
17	1983	Domowe ćwiczenia	Tělocvičňa (Telocvičňa)
18	1983	Budka dla ptaków	Budka (Búdka)
19	1983	Wielkie pranie	Velké prádlo (Veľké pranie)
20	1983	Śniadanie na trawie	Snídaně v trávě (Raňajky v tráve)
21	1983	Pralka	Pračka (Práčka)
22	1983	Deszcz	Děšť (Dážď)
23	1984	Wycieczka	Výlet
24	1984	Winnica	Vinaři (Vinári)
25	1984	Łyżwy	Brusle (Korčule)
26	1984	Fortepian	Klavír
27	1985	Garncarze	Hrnčíři (Hrnčiari)
28	1985	Telewizor	Porucha
29	1985	Jabłko	Jablko
30	1989	Klucz	Klíč
31	1989	Meble	Nábytek
32	1990	Kosiarka	Sekačka
33	1990	Generalne porządki	Generální úklid
34	1990	Drzwi	Dveře
35	1990	Dach	Střecha
36	1992	Ciasteczka	Sušenky
37	1992	Drzwi garażowe	Vrata
38	1992	Rowerzyści	Cyklisti
39	1992	Płytki	Dlaždice
40	1992	Parkiet	Parkety
41	1992	Rynna	Okap
42	1992	Kabriolet	Kabriolet
43	1994	Awaria	Nehoda
44	1994	Bilard	Kulečník
45	1994	Żywopłot	Živý plot
46	1994	Sejf	Trezor
47	1994	Błotnik	Blatník
48	1994	Modelarze	Modeláři
49	1994	Windsurfing	Windsurfing
50	1998	Karty	Karty^[a]
51	2002	Puzzle	Puzzle
52	2003	Domowe grillowanie	Opekaji spekáčky
53	2003	Dekarze	Opravují střechu
54	2003	Wspólna fotografia	Černá bedýnka
55	2003	Meble na kółkach	Kolečka
56	2003	Psia buda	Psí bouda
57	2003	Kłopoty z podłogą	Natírají podlahu
58	2003	Szklarnia	Skleník
59	2003	Huśtawka	Houpačka
60	2003	Pułapka na myszy	Nezvaný návštěvník
61	2003	Ochroniarze	Bodygárdi
62	2003	Malowanie okien	Natírají okna
63	2003	Pisanka	Velikonoční vajíčko
64	2003	Sposób na odchudzanie	Štíhlá linie
65	2003	Automat do napojów	Automat
66	2003	Tor samochodowy	Autodráha
67	2003	Akwarium	Akvárium
68	2003	Dynia	Zavařují
69	2003	Pragnienie latania	Rogalo
70	2003	Wigilia	Vánočka
71	2003	Gorączka	Stůňou
72	2003	Faks	Fax
73	2003	Truskawki	Jahody
74	2004	Golfiarze	Hrají golf
75	2004	Złośliwa zakrętka	Někam to zapadlo
76	2004	Budowa basenu	Kopají bazén
77	2004	Jak powiesić obraz	Věší krajinu
78	2004	Choinka	Vánoční stromeček
79	2009	Łóżko	Postele
80	2011	Talerze	Papírový servis
81	2011	Wodociąg	Vodovod
82	2011	Projektor	Promítačka
83	2012	Odkurzacz	Vysavač
84	2012	Podłoga	Podlaha
85	2012	Basen	Bazén
86	2013	Sucha gałąź	Suchý strom
87	2014	Sok pomarańczowy	Pomerančová šťáva
88	2014	Rower treningowy	Rotoped
89	2015	Kaktus	Kaktus
90	2015	Płytki łazienkowe	Obkladačky
91	2015	Osłona	Sluneční clona

Kadr z serialu

Mimo zmiany ustroju i uznania animacji lalkowej za przeżytek,
serial wciąż bawi kolejne pokolenia. Jest to głównie zasługa prostego humoru,
jakim uraczyli nas bohaterowie oraz serca, jakie w tworzenie serialu wkładał
Lubomír Beneš.

Przygody Pata i Mata genialnie dopełnia ścieżka dźwiękowa
autorstwa Petra Skoumala, wykonana prawie w całości na harmonijce ustnej.

„Sąsiedzi” to serial dla wszystkich pokoleń. Małe dzieci
oglądają ich z zaciekawieniem, starsi i dorośli po prostu śmieją się z tego co
Pat i Mat wymyślą. Tak już jest od dobrych czterdziestu lat i pozostanie nadal.
A je to!

Michał Sobkowiak

ByKulturalnik Poznański

By Kulturalnik Poznański

Related Post

Młoda, zdolna, pracowita – Kasia Schmidt-Przeździecka debiutuje z autorskim projektem

Maraton filmowy z Presley’em

Jak przystało na Galę, tak się stało