Poznański Dom Bretanii zaprasza wszystkich na XXVI DNI KULTURY
FRANCUSKIEJ I FRANKOFONII, które odbywają się w tym roku od 4 do 14 kwietnia i
upływać będą pod hasłem „Francja Romów”.
  
Roma Pride 2012, Paryż, Panthéon – fot. Jeannette Gregori
Dni Kultury Francuskiej i
Frankofonii i to cykl interdyscyplinarnych imprez, mających na celu szeroką
promocję języka i kultury francuskiej, a także innych krajów frankofońskich,
czyli takich w których mówi się po francusku i język ten jest też językiem
urzędowym.
Język francuski
Na całym
świecie  posługuje się nim jako
 językiem ojczystym  jakieś 80 mln ludzi, z czego ok. 65
mln
 to Francuzi, ok.
4,5 mln
 Belgowie, 1,5
mln
 Szwajcarzy, a
także 8 mln Kanadyjczyków, a właściwie mieszkańców trzech tylko kanadyjskich
 prowincji,  a są to:  Québec, Ontario i Nowy Brunszwik.
Ok.
201 milionów osób na całym świecie używa francuskiego jako swojego języka
głównego, a 72 miliony jako drugiego języka codziennego (w tym w krajach
 Maghrebu – pnółnocna-zachodnia Afryka). Co
ciekawe, w
 Algierii, Maroku, i Tunezji, gdzie francuski
wcale nie jest
 językiem
urzędowym
, jest w tym samym czasie bardziej rozpowszechniony niż w wielu krajach Czarnej Afryki, w
których równocześnie jest to właśnie
 język
urzędowy, i to j
edyny język urzędowy. Kolejną ciekawostką jest fakt, że język
francuski używany jest także w
 Stanach
Zjednoczonych 
przez
potomków osadników z
 Francji ( jest ich ok. 2 mln). Są to głównie
dwa stany amerykańskie: Maine i
Luizjana ( mieszkają tam Cajunowie
– francuskojęzyczna grupa etniczna Amerykanów z w
ybrzeża Zatoki Meksykańskiej). Po
francusku mówi się też – wobec obecnego napływu do Europy uchodźców w Syrii to
dość ważne – w byłych
 terytoriach
zależnych od Francji
na Bliskim Wschodzie (czyli w Libanie i w Syrii właśnie).
Frankofonia to wspólnota
wszystkich krajów, które posługują się językiem francuskim. Z kolei Dni Kultury
Francuskiej i Frankofonii są organizowane co roku na przełomie marca i kwietnia
na całym świecie z bardzo prostego powodu. Otóż, 20 marca jest oficjalnie Dniem
Frankofonii.
„Francja Romów”
Mówi się, że w całej Europie mieszka ok. 10 milionów Romów, zaś we Francji,
gdzie pojawili się w XV wieku, żyje ich ok. pół miliona. Nazywani są przez
rodowitych I tych trochę mniej rodowitych Francuzów:  Bohémiens, Manouches, Gitans, Tziganes, Rroms, Sintis, Romanichels,
albo po prostu: gens du voyage (fr.
ludzie podróży)… każe nam się to zastanowić nad tym kim są francuscy Romowie, jaka
jest ich historia i jakie miejsce zajmują w dzisiejszym francuskim
społeczeństwie? Także nad tym jakie są ich tradycje i dziedzictwo kulturowe?
PROGRAM XXVI DNI KULTURY FRANCUSKIEJ I FRANKOFONII:
Sobota, 2 kwietnia 2016, godz. 19.00
Klub Blue Note, ul. Kościuszki 76/78
Koncert „Marian Badoï Trio”
Marian Badoï to wybitny romski akordeonista. Pochodzi
z rumuńskiego miasta Ditesti słynącego z najlepszych muzyków zatrudnianych
przed wiekami przez królów na europejskich dworach. W dniu, w którym się
urodził, dostał w prezencie akordeon, na którym zaczął grać już
w wieku 3 lat. Jego nieprzeciętny talent wirtuozerski i
improwizatorski jako pierwszy docenił Richard Galliano. Marian Badoï
w 2012 roku stworzył własne trio z muzykami zespołu „Les doigts de l’homme”, a
byli to: Olivier Kikteff (gitara)
i Tanguy Blum (kontrabas).
Ich swingująca i pełna wirtuozerii muzyka ma w sobie prawdziwą
cygańską duszę. W 2014 roku wydali razem znakomicie przyjętą płytę
„Bunica”.
Koncert poświęcony będzie Django Reinhardtowi (1910 – 1953). Był on
niezrównanym wirtuozem gitary. W swojej karierze grał ze Stéphanem Grappellim,
Dukiem Ellingtonem czy Louisem Armstrongiem. Stworzyl wiele pondczasowych
stansardów jazzowych. Był też twórcą gypsy jazzu – oryginalnego stylu
muzycznego, zwanego również swingiem paryskim (czyli jazzu bez trąbki i
perkusji, a za to z gitarą rytmiczną, który łączy w sobie wpływy cygańskie i
klezmerskie z domieszką folkloru miejskiego musette)
Bilety:  30 zł w przedsprzedaży i 40 zł w
dniu koncertu. Do kupienia w Domu Bretanii i w Blue Nocie, a także na stronie bilety24.pl.
Poniedziałek, 4 kwietnia 2016, godz. 18.00
Czytelnia francuska UAM – Szkoła Językowa UAM,
Collegium H. Cegielskiego, ul. 28 czerwca 1956 nr 198, sala 312
Wernisaż wystawy fotograficznej  pt.
„Camargue – francuski Dziki Zachód”
Wstęp wolny.
Na wernisażu odbędzie się spotkanie z autorami
wystawy, czyli z podróżnikami Anną i Mikołajem Wyrzykowskimi. Będzie ono
dotyczyło tradycji kulturalnych regionu Camargue. Bo tak w ogóle co to jest Camargue? To żar południa,
rozległe rancza, kowboje, byki, konie, emocje i wigor corridy, gracja
flamingów, wszechobecne obrazy Van Gogha, a także Gitans, którzy pielgrzymują,
grają i śpiewają w Saintes-Maries-de-la-Mer. To mieszanka niezwykłych
historii, tradycji, kolorów, zapachów i obrazów. Camargue jest Francją, jakiej
zwykli podróżnicy i turyści nie znają. Dlatego spotkanie zostanie bogato
ilustrowane pięknymi zdjęciami. W jego trakcie przewidziany jest też konkurs z
nagrodami.
Anna Wyrzykowska – podróżniczka,
dziennikarka, organizatorka projektów podróżniczych, a także autorka wielu
publikacji i książek.
Mikołaj Wyrzykowski –
podróżnik, pisarz, poeta, autor kilku powieści i jednego tomiku poezji.
Autorzy wystawy prowadzą razem bloga – ‘Kudłacze w podróży’. Wystawa czynna będzie do końca czerwca 2016.
Wtorek 5 kwietnia 2016, godz. 18.00
 Dom Bretanii, Satry Rynek 37
„Saintes-Maries-de-la-Mer – miejsce kultu
religijnego Romów” – wernisaż wystawy fotografii Jeannette Gregori
Wstęp wolny.
Saintes-Maries-de-la-Mer to nadmorskie miasteczko na południu Francji, w
regionie Camargue, gdzie w maju mają miejsce uroczystości związane z kultem
Czarnej Sary – patronki Romów, na które przybywają tysiące romskich pielgrzymów
z całej Europy.  Według legendy, pochodząca z Egiptu Sara ratowała ludność
wygnaną z Ziemi Świętej, w tym świętą Marię Kleofasową i świętą
Marię Salome, od których imion pochodzi dzisiejsza nazwa miasteczka. Kult
świętej Sary, nigdy nie kanonizowanej przez Kościół katolicki, sięga kilku
stuleci. Romscy pielgrzymi uczestniczą w malowniczych obrzędach przedstawiających
przybycie Sary do brzegów Francji. 
   
                                                                  Jeannette Gregori
Urodziła się w roku  1967.  Fotografię
studiowała na Uniwersytecie w Indianie i w Ecole supérieure des arts décoratifs
w Strasbourgu. Od zawsze inspirowała ją fotografia humanistyczna. Zawodowo i
prywatnie od zawsze angażuje się w działania na rzecz praw  Romów, dzieci
i kobiet.  Mieszka i pracuje w Strasbourgu.
Wystawa będzie czynna do 12 maja 2016.
Środa, 6 kwietnia 2016, godz. 18.00 
Dom Bretanii, Satry Rynek 37
Film dokumentalny „Zapomniana cygańska zagłada”
 Wstęp wolny.
„Zapomniana cygańska zagłada”
Ten film to pierwszy dokument poruszający temat prześladowania Romów i ich
zagłady podczas II wojny światowej – liczba ofiar szacowana jest na 200 tysięcy
do 2 milionów. Reżyserzy wspólnie podejmują tematykę losów europejskich Romów,
odrzucając przy tym rasistowski stereotyp  „koczowniczego ludu bez państwa”.
Ukazują za to różnorodność i bogactwo romskiej tradycji i kultury, bowiem film
obfituje w wyjątkowe archiwalne nagrania i wypowiedzi potomków tych, którzy
ocaleli z Holokaustu. „Zapomniana cygańska zagłada” – informacje:
Tytuł oryginalny: „Les mémoires tziganes, l’autre génocide”;
Produkcja: Francja;
Rok produkcji: 2011;
Reżyserria:  Idit Bloch, Henriette Asséo i Juliette
Jourdan;
Czas trwania: 75 min.
Film z polskim lektorem.
Czwartek, 7 kwietnia 2016
Kino Muza, ul. Św. Marcin 30
Romski Tani Czwartek z Tonym Gatlifem w Kinie
Muza, czyli 2 filmy w oryginalnej
wersji językowej, choć z polskimi napisami:
1.      
Godz. 19.00 „Książęta” („Les Princes”)
Słowo wstępne wygłosi tu Marcel Courthiade.
Film jest portretem romskiej rodziny mieszkającej w bloku na zaniedbanych
peryferiach Paryża. Nara, ojciec 9- letniej Zorki, jest ślepo przywiązany do
cygańskich obyczajów. Wyrzuca żonę z domu za to, że w ukryciu przed nim
stosowała antykoncepcję. Utrzymuje rodzinę z dorywczych prac i drobnych
kradzieży.  Wraz ze swoją upartą matką stawia, tak jak umie,  czoła
wrogiemu otoczeniu. Film ten, bardzo dobrze przyjęty przez krytykę, był
przełomowy w twórczości Tony’ego Gatlifa, gdyż udowodnił  jego
nieprzeciętny talent i znajomość blasków i cieni romskiego życia. Informacje:
Reżyseria: Tony Gatlif;
Rok produkcji: 1983;
Czas trwania: 100 min.
Bilety: 8 zł.
2.      
Godz. 21.00 „Geronimo”
Geronimo pracuje jako asystentka socjalna w trudnej dzielnicy Saint Pierre
w mieście na południu Francji, zajmując się rozwiązywaniem konfliktów wśród
miejscowej młodzieży.  Sytuacja wymyka się spod kontroli w dniu, w którym
nastoletnia Turczynka Nil, zmuszona przez rodzinę do aranżowanego małżeństwa,
ucieka ze swym ukochanym Lucky’em, który jest Romem.  Ich ucieczka zaognia
konflikt pomiędzy klanami Romów i Turków. Rozpoczyna się brutalna walka, w
której nie zabraknie oszałamiających pojedynków muzycznych i tanecznych. Informacje:
Reżyseria: Tony Gatlif, 2014, 1 g. 47 min
Wstęp wolny – bezpłatne wejściówki będą wydawane w dniu seansu od godz. 18.00 w
kasie Kina Muza
Piątek, 8 kwietnia 2016
Dom Bretanii, Stary Rynek 37
Międzynarodowy Dzień Romów i dzień wykładowy nie
tylko dla studentów.
1.      
Godz..17.30 – wykład „Romowie we Francji – historia i aktualna sytuacja”

Wygłosi go Marcel Courthiade – wykładowca języka i cywilizacji romskiej w
Państwowym Instytucie Języków i Cywilizacji Wschodu (INALCO) w Paryżu. Pan
Marcel jest też komisarzem ds. języka i praw językowych Międzynarodowej
Unii Romów i niekwestionowanym autorytetem w sprawach romskich w Europie.
3.      
Godz. 19.00 – Wykład „Historia, zwyczaje i język Romów w
Polsce”
Ten wyklad wygłosi pan Adam Bartosz – etnograf, romolog, dyrektor Muzeum Okręgowego
w Tarnowie i twórca oryginalnej ekspozycji „Historia i kultura
Cyganów/Romów”, obecnie uważanej za stałe „muzeum romskie”. Pan Adam jest też
autorem książek o tematyce romskiej i inicjatorem Dni Pamięci Żydów Galicyjskich
i Taboru Pamięci Romów. W życiu zawodowym jest wykładowcą kultury i
historii Romów na Akademii Pedagogicznej w Krakowie i na Uniwersytecie
Jagiellońskim, poza tym jest też członkiem Gypsy Lore Society i Stowarzyszenia
Romów w Tarnowie.
Sobota, 9 kwietnia 2016
Dom Bretanii, Stary Rynek 37
Dwa wydarzenia:
1.      
11.00 Panel dyskusyjny: „Romowie – wyzwanie dla Europy”
Wezmą w nim udział Marcel Courthiade, Adam
Bartosz i Elżbieta Mirga-Wójtowicz – doktorantka w Instytucie Politologii UP w Krakowie, aktywista romska.
Dyskusję poprowadzi: prof. dr hab.
Michał Buchowski – antropolog kultury, dyrektor Instytutu Etnologii
i Antropologii Kulturowej i Centrum Badań Migracyjnych na UAM.
2.      
19:00 Koncert zespołu „Zigzag Paradise” z Poznania.
Wstęp wolny –
bezpłatne wejściówki dostępne w Domu Bretanii od 1 kwietnia.

„ Zigzag Paradise” to – jak już wiemy – zespół z Poznania, kiedyś nazywał
się kiedyś „Manouches de Poznan”. Od niedawna gra jazz akustyczny z lat
30-tych. Jego inspiracje toTo zwrót, który znalazłem w francuskiej
kziążce o historii Cyganów – własnie w opisie o peryferiach Paryża, gdzie
mieszkał 80 lat temu nasz główny przywódca duchowy, gitarzysta Django
Reinhardt.
: Django
Reinhardt (główny przywódca duchowy zespołu), Oscar Aleman, bracia Ferret i –
rzecz jasna – brytyjski zespół „Motorhead”. Zespół swoją
nazwę wziął z książki o Django Reinhardtcie opowiadającej o przedmieściach
Paryża, w których mieszkał on  To zwrót, który
znalazłem w francuskiej kziążce o historii Cyganów – własnie w opisie o
peryferiach Paryża, gdzie mieszkał 80 lat temu nasz główny przywódca duchowy,
gitarzysta Django Reinhardt.To zwrót, który znalazłem w francuskiej kziążce o
historii Cyganów – własnie w opisie o peryferiach Paryża, gdzie mieszkał 80 lat
temu nasz główny przywódca duchowy, gitarzysta Django Reinhardt.
swego czasu.
To zwrót, który znalazłem w francuskiej
kziążce o historii Cyganów – własnie w opisie o peryferiach Paryża, gdzie
mieszkał 80 lat temu nasz główny przywódca duchowy, gitarzysta Django
Reinhardt.
To zwrót, który znalazłem w francuskiej kziążce o historii Cyganów –
własnie w opisie o peryferiach Paryża, gdzie mieszkał 80 lat temu nasz główny
przywódca duchowy, gitarzysta Django Reinhardt. — To zwrót, który znalazłem w
francuskiej kziążce o historii Cyganów – własnie w opisie o peryferiach Paryża,
gdzie mieszkał 80 lat temu nasz główny przywódca duchowy, gitarzysta Django
Reinhardt. — To zwrót, który znalazłem w francuskiej kziążce o historii
Cyganów – własnie w opisie o peryferiach Paryża, gdzie mieszkał 80 lat temu
nasz główny przywódca duchowy, gitarzysta Django Reinhardt.

Środa, 13 kwietnia 2016, godz.18.00
Czytelnia francuska UAM – Szkoła Językowa UAM, Collegium
H. Cegielskiego, ul. 28 czerwca 1956 nr 198
„Romowie – wszędzie obcy. Przykład Francji i
innych krajów europejskich” – wykład dr Agnieszki Chwieduk  i dr. hab.
Adama Pomiecińskiego z  Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM.
Czy coś łączy popularne we Francji papierosy Gitanes i piękną Esmeraldę z
kart znanej powieści Victora Hugo „Dzwonnik z Notre Dame”? Odpowiedzi szukać
będzie można podążając tropem Tych, którzy od wieków są specyficznie wyobcowani
w europejskich realiach. Teraz „wędrowni Cyganie” stają się Romami oczekującymi
swojego wyraźnego miejsca w strukturach poszczególnych społeczeństw. Czy
Europejczykom  to się faktycznie podoba?
Czy są oni gotowi spojrzeć w twarz Tym, którzy wciąż są dla nich jak obcy i nie
stchórzyć… kiedy zobaczą w niej samych siebie?
Czwartek, 14 kwietnia 2016, godz. 19.00
Kolejny Romski Tani Czwartek w Kinie Muza i film z
roku 2012 pt. „Synowie wiatru”. 

„Synowie wiatru” („Les fils du vent”) to pasjonujący
dokument – w oryginalnej wersji językowej, ale z polskimi napisami – o czwórce
wielkich gitarzystów gypsy swingu (Angelo Debarre, Moreno, Ninine Garcia
i Tchavolo Schmidt), dla których mistrzem był Django Reinhardt.
 Bruno Le Jean – reżyser – towarzyszył im z kamerą przez pięć lat, co pozwoliło
mu stworzyć portret nie tylko samych muzyków, ale także romskiej wspólnoty i
jej tradycji. Śledzimy w filmie codzienne życie romskich muzyków, poznając ich
kłopoty i radości. Ten film to apologia wolności, życia we wspólnocie i radości
z muzykowania. Film trwa godzinę i 36 min,
Organizatorem Dni Kultury Francuskiej i
Frankofonii jest DOM BRETANII – FUNDACJA POZNAŃ – ILLE-ET-VILAINE. Program w
formcie PDF do pobrania na internetowej stronie Domu Bretanii.
Natalia Mikołajska