Zastanawiali się kiedyś
Państwo, które płyty poznańskich wykonawców należą do najlepszych, najważniejszych
w historii polskiego rocka? Moim skromnym zdaniem jedną z nich jest „Szara maść”
zespołu Lombard.

„Szara maść” to czwarty album zespołu Lombard. Został nagrany
w Studio Polskiego Radia „Giełda” w Poznaniu, co jeszcze bardziej podkreśla „poznańskość”
tej płyty. Za realizację nagrań odpowiadali Ryszard Gloger i Andrzej Bąk, a
projekt graficzny okładki był dziełem Jacka Gulczyńskiego. Krążek ukazał się w
czerwcu 1984 roku nakładem wydawnictwa Savitor. Concept album, którego
pomysłodawcą był Grzegorz Stróżniak, jest nierozerwalną, przemyślaną całością.
Płytę uważa się za najciekawszą z wydanych w latach ’80 przez zespół Lombard
oraz za jedną z najlepszych płyt 1984 roku w Polsce.
Już okładka tego longplaya – z nagim kobiecym biustem
(cenzura nie zgłaszała żadnych zastrzeżeń!) – sugeruje, że czeka nas coś
intrygującego. I rzeczywiście: otrzymujemy lombardowy concept album, na którym
piosenki tworzą pewną całość. Na płycie analogowej między utworami nie ma
przerw – albo nachodzą na siebie, albo łączą je specjalnie wybrane efekty. W
edycji na CD zaniechano tego rozwiązania – utwory są rozdzielone. „Szara maść”
jest najlepszym dowodem rosnących ambicji artystycznych grupy, a zwłaszcza jej
lidera, co potwierdzają chociażby wydane w ostatnich latach płyty DVD „W
hołdzie Solidarności” czy CD „Showtime”.
Cechą charakterystyczną „Szarej maści” są piosenki z gęstym
brzmieniem syntezatorów wspomaganych sekwenserami. Grzegorzowi Stróżniakowi
pomógł na tym polu grający na instrumentach klawiszowych… basista Zbigniew
Foryś. Elektroniczne dźwięki czasem wchodzą w dialog z gitarą („Darwiniści”),
czasem z wokalem Ostrowskiej („Wąwóz Kolorado”) czy Stróżniaka („Szara maść”),
a także pojawiają się jako łączniki spod znaku – modnego wtedy – Ultravox. W
roli ozdobnika zastosowano „komputerową” pulsację („Wąwóz Kolorado”; „Czeski
film”), natomiast w kompozycji instrumentalnej „EKG” lider grupy rusza w kierunku
wyznaczonym przez Vangelisa. Natomiast chcąc żartobliwie spointować tekst „Czeskiego
filmu” pod koniec utworu umieszczono polkę skrzyżowaną z walcem, a zaaranżowaną
na instrumenty dęte i perkusję.
Pod względem wokalnym jest jeszcze bardziej interesująco.
Ostrowska różnicuje swe interpretacje, wprowadza nowe barwy i wokalizy.
Zastosowano także nakładki głosu („Plaża fok”) oraz efekt „odliczania” męskimi
głosami („Stan gotowości”).
Liczne koncerty nie przeszkodziły grupie w przygotowaniu
dobrego materiału na nowy album. Spowodowały tylko to, że autorem wszystkich
tekstów na płycie, wbrew wcześniejszym założeniom, nie została Małgorzata
Ostrowska, tylko sprawdzony w tej roli przyjaciel zespołu Jacek Skubikowski.
Jego teksty tworzą metaforyczny i gorzki obraz życia w ówczesnych realiach.
Życia, w którym człowiek boi się nawet przez chwilę przed zaśnięciem pomyśleć o
otaczającej go rzeczywistości: kołdra na
głowę/byle szybciej do przepaści
, jednakże twarze wszystkich wokół pokryte
są tynkiem z wielu warstw tytułowej szarej maści („Szara maść”). Tytułowa szara
maść to nazwa przedwojennego medykamentu, który stosowany był do zwalczania
insektów atakujących intymne części ludzkiego ciała.
Kolejny album przyniósł Lombardowi kolejne przeboje, a
zwłaszcza megahit „Stan gotowości”. Utwór zdobył pierwsze miejsca wszystkich
list przebojów, z radiową Trójką na czele. Na listy przebojów trafiły także
utwory „Wąwóz kolorado”, „Czeski film” i „Szara maść”.
Lista utworów
Strona A
1.       
Stan gotowości (muz. Grzegorz Stróżniak – sł. Jacek
Skubikowski) – 4:55
2.       
Plaża fok (muz. Zbigniew Foryś – sł. Jacek
Skubikowski) – 4:45
3.       
Bezcieleśni – bezszelestni (muz. Grzegorz Stróżniak – sł. Jacek
Skubikowski) – 5:00
4.       
Darwiniści (muz. Piotr Zander – sł. Jacek
Skubikowski) – 3:10
Strona B
5.   
Wąwóz Kolorado (muz. Grzegorz Stróżniak – sł. Jacek
Skubikowski) – 6:25
6.   
Czeski film (muz. Grzegorz Stróżniak – sł. Jacek
Skubikowski) – 4:00
7.   
Szara maść (muz. Grzegorz Stróżniak – sł. Jacek
Skubikowski) – 4:40
8.   
EKG (muz. Grzegorz Stróżniak) – 4:50
Płyta została nagrana w składzie:
Małgorzata Ostrowska – śpiew
Grzegorz Stróżniak – śpiew, instrumenty klawiszowe
Zbigniew Foryś – instrumenty klawiszowe
Piotr Zander – gitara
Włodzimierz Kempf – perkusja

W 1985 roku wydana została broszura pod redakcją Jerzego
Bojanowicza pt. Lombard: teksty i nuty z
płyty „Szara maść”
. W tym samym roku płyta doczekała się wersji
anglojęzycznej zatytułowanej „Hope and Penicillin”, nagranej ponownie w Studio
Polskiego Radia „Giełda” w Poznaniu. Album „Hope And Penicillin” wydany został
w tej samej okładce co „Szara maść”. Angielskie teksty mają treść bardzo
zbliżoną do oryginałów.
Lista utworów
Strona A
1.    Pecemaker – 4:55
2.    Seal Beach
4:45
3.    Shadow People
5:00
4.    DNA and You
3:10
Strona B
5.    Splendid Isolation
6:25
6.    Proper Goose Proper Gander
4:00
7.    Hope and Penicilin
4:40
8.   
ECG – 4:50
„Szara maść” znalazła się na 41. miejscu wśród 50 concept
albumów wszech czasów według miesięcznika Teraz Rock.
Michał Sobkowiak