Andrzej Górny „Bez dna” – wybrane fragmenty scenariusza

Berlin
Zachodni, okolice Tiergarten. Na placu przed Forum Kongresowym trwa
młodzieżowa, antyamerykańska manifestacja. Na elewacji wielkie litery składają
się w napis: „WIETNAM DZISIAJ – JUTRO 29-30 KWIETNIA 1973”. Na salę obrad,
gdzie odbywa się konferencja, wtargnęła grupka manifestantów z transparentem
„YANKEE GO HOME!”. Konsternacja. Zamieszanie. Obrady przerwane. Ryszard, młody
tłumacz z Polski zirytowany i wściekły, wymachując rękami, pukając się w czoło,
zwraca się do Otto, kolegi za szklaną ścianką sąsiedniej kabiny. Coś mówi,
wykrzykuje. Otto nie słyszy, lecz przygląda mu się z uwagą zaskoczony skalą
reakcji. Ryszarda ponosi, wyskakuje z kabiny, biegnie tam, gdzie najbardziej
krewcy antagoniści stłoczeni przekrzykują się. Kiedy wmieszał się w ich grupkę,
zaczyna się bójka. Otto wychodzi natychmiast z kabiny i przedziera się do
Ryszarda. W tym kierunku przepycha się również Ulrike, dwudziestokilkuletnia,
mocno zbudowana blondynka. Wypatrując ponad głowami Otto i Ryszarda, woła w ich
kierunku.

Otto
usiłuje odciągnąć Ryszarda od szamotającego się z nim Czarnego. Uderzony przez
Czarnego Ryszard zaczyna krwawić na twarzy i dopiero wtedy Otto wyrywa go z
kotłowaniny, kierując się do wyjścia. Kiedy znikają za drzwiami, pierwsza za
nim jest Ulrike. Staje przed zamkniętymi drzwiami, tarasując drogę ścigającym.

Otto
z Ryszardem wpadają do przedsionka sauny z prysznicami. Otto ciągnie z rolki
długą wstęgę papieru toaletowego, żeby wytrzeć koledze twarz, zatamować krew.
Ryszard rozgorączkowany początkowo odpycha jego ręce, wikłając je w masie
papieru.

Ryszard
daje sobie wreszcie wepchnąć głowę pod prysznic. Przez okno słychać okrzyki
manifestujących na placu. Widać jednak tylko nogi chwilami wytupujące rytm pod
skandowane okrzyki: „NIECH ŻYJE ZJEDNOCZONY DEMOKRATYCZNY WIETNAM!… AMERYKA
RĘCE PRECZ OD WIETNAMU!… RĘCE PRECZ!… WY-NO- CHA!… WY-NO-CHA!… Słychać
okrzyki biegnących korytarzem. Otto wraca błyskawicznie do drzwi. Trzymając za
klamkę nasłuchuje. Kroki oddalają się.

Otto
otwiera drzwi na korytarz. Jest pusto i cicho.

Na
końcu korytarza przy schodach ukazuje się Ulrike. Przywołuje ich ręką.

Biegną
korytarzem.

Góry
mocno zalesione i między nimi głęboka, zaciszna dolina. Tylko na niewielkiej
polanie, wokół ogniska kotłuje się od tańczących par. Śmiechy, wrzawa –
wsiąkają w otaczający, panujący nad wszystkim mrok. Ryszard wśród tańczących
par rozgląda się niecierpliwie, szuka kogoś. Nie jest to łatwe. Większość
bawiących się ma na twarzy maskę (on nie). Maski nawiązują do mitologii
germańskiej z rodziny bogów wegetacji i płodności, jak na kwiecień przystało. Czasem
jego interwencje, aby rozpoznać osobę są zbyt natarczywe i wtedy przeprasza
parę śmieszną czy dowcipną gestykulacją. Jego uwagę przykuwa wysoka, młoda
kobieta w masce bogini Freji. Wie że to Ulrike. Tańczący z nią mężczyzna
usiłuje wyprowadzić partnerkę poza taneczny krąg. Kobieta opiera się, choć nie
tak stanowczo; raczej sytuacja ją bawi, niż na serio wciąga. Kiedy wydaje się,
że mężczyźnie uda się przezwyciężyć jej opór, Ryszard nie ma już żadnych
zahamowań, dopada do nich, chwyta kobietę za ręce, jednym i drugim porywem
wyprowadza bez jej oporu poza taneczny krąg. Tamten zaskoczony nie reaguje. A
oni już poza obrębem światła. Ulrike momentalnie przejmuje inicjatywę, i to
ona, śmiejąc się, ciągnie Ryszarda w stronę zarośli okalających polanę.

Wpadają
w krzaki. Trzymając się za rękę, drugą rozgarniają je, i brną jak na wyścigi,
śmiejąc się, w coraz większą gęstwę.

Prą
dalej. Ulrike nagle upada, pociągając Ryszarda.

Ulrike
przyciąga głowę Ryszarda i całuje już uważnie, choć jeszcze lekko, krótko.
Potem – długo, długo. Trzyma jego głowę blisko, tak że usta zostają przy
ustach. I patrzy w oczy, których nie zna, nic o nich nie wie, szepcze mu to
wprost.

Noc.
Nad zalesionym górskim grzbietem barykadującym ciemny horyzont, widać na niebie
łunę światła przypominającą poświatę księżyca, którego nie ma. Przypomina to
pustą, oświetloną scenę teatralną, gotową na przyjęcie aktorów. Z lasu na
siodło między wzgórzami wychodzą Otto, Ulrike i Ryszard. Mrok nie jest tutaj
gęsty ani przytłaczający. Trochę dalej przed nimi, początkowo łagodnie
opadający teren przechodzi w dość strome zbocze odległej, tonącej w mroku
doliny.

Ulrike
nie odpowiada, wraca do nich milcząc. Podchodzi do Otto i całuje lekko, trochę
ceremonialnie w policzek.

Zwraca
się w stronę doliny. Patrzą tam teraz wszyscy. Ulrike wyciąga rękę w kierunku,
gdzie migoczą ogniki, tak jakby wybierała cel.

Milczenie.

Ulrike
rozkładając ręce, nagle puszcza się biegiem po pochyłości.

Ulrike
powoli, spokojnie idzie ku nim, Dopiero kiedy się do nich zbliżyła, odwróciła
się znowu w stronę pogrążonej w mroku doliny. Widocznie jakiejś odpowiedzi
można by się stamtąd stale spodziewać.

Sajgon
(od 1975 r. Ho-Chi-Minh). Śródmieście. Ryszard idzie ulicą, po obu stronach
kilkupiętrowe mieszkalne budynki. Białe elewacje szczerbią się czernią przy
oknach, rynnach i wnękach balkonowych, rezultat wilgotnego tropikalnego
klimatu. W przerwie między budynkami jak w szerokim prześwicie odsłania się
nagle rozległy obszar bardzo niskiej zabudowy aż po daleki płaski i lekko
zamglony horyzont. Nad nim ogromna czerwona tarcza słońca zasnuta fioletowymi
odmętami, które skutecznie wygaszają agresywność czerwieni, wnosząc sobą
posępny smętek. Czerwona tarcza wydaje się być nienaturalnie blisko, jakby
prawa regulujące kosmicznymi odległościami przestały obowiązywać i każdej
chwili mogą się zdarzyć najbardziej nieprzewidywalne kolizje. Ryszard
przystanął zdumiony. Jest jednak w tym widoku znieruchomienie i spokój
zmęczonego dnia wyznaczające trudno uchwytne granice niezbędnego
bezpieczeństwa. Dopiero po chwili o wiele bliżej ponad strzępiącymi się dachami
widać białą kopułę świątyni, niczym lśniącą wydmuszkę, która swą nieskazitelną
jasnością zdaje się być skazana by odlecieć zaraz samotnie w przestrzeń.
Pionowe kreski minaretów jak niewzruszeni strażnicy wskazują nieodwołalny
kierunek. Czerwona tarcza swoim szerokim, niedosiężnym łukiem zagarnia cały ten
skłócony wewnętrznie krajobraz, czyniąc go na swój sposób wzniosłym i
niedostępnym. Do Ryszarda zbliża się starzec oferujący wybór akcesoriów
erotycznych. Ryszard zbywa go zdawkowym uśmiechem i natychmiast rusza. Tamten
starczym truchcikiem chce nadążyć. Widząc, że się to nie uda, chwyta go za
rękę. Ryszard przystaje. Tamten zdejmuje tzw. „bawole oko” z paletki i usiłuje
mu wcisnąć w dłoń. Ryszard kręci głową, że nie, nie… W końcu widzi, że ma już
w dłoni. Spogląda w twarz starca żłobioną bruzdami, jak bliznami niewiadomego
pochodzenia, a najdłużej w oczy czepiające się go błagalnie. Poza bezradnością
nie ma w nich niczego więcej. Ryszard wyciąga z kieszeni kilka dolarów, daje.
Tamten ciągle patrzy, jakby nie wierzył, że to o co zabiegał – już ma. Ryszard
uśmiecha się do starca, tak jakby ten uśmiech też mu darował i chciał, żeby to
trwało jakiś czas. Potem rusza, choć teraz wolno, spokojnie, przymierzając
najpierw jeden palec, potem dwa – i wtedy jest ciaśniej, „bawole oko” tak łatwo
nie zsuwało się z dwóch. Starzec, chociaż schował pieniądze, ciągle jeszcze
stoi i patrzy za nim. Nagle od ściany pod balkonami spośród siedzących podrywa
się dwóch. Są przy starcu. Jeden trzyma za ręce, drugi błyskawicznie wyłuskuje
pieniądze z kieszeni. Krzyk. Ryszard się obraca. Tamci dwaj, widząc to, biorą
starca między siebie i znikają w najbliższej bramie. Ryszard widzi rząd oczu
siedzących pod balkonami wpatrzonych w niego beznamiętnie, tępo, jak obcy jemu
mur. Jeszcze chwila wahania i idzie dalej, trzymając w ręce „bawole oko”.
Przechodząc obok dużej, ciemnej bramy nagle rzuca je w nią. Przyspiesza.

Zaniedbane
wnętrze łączące funkcje sypialni i kuchni. Na kanapie siedzi Ryszard.
Naprzeciwko pod ścianą stoi młoda kobieta przyparta do niej przez Kazika.
Delikatna uroda, właściwie jeszcze dziewczyny, kontrastuje z jej mongoidalnymi
rysami: skośnymi oczyma i szeroką twarzą. Choć może dlatego subtelność
emanująca z twarzy zwraca uwagę i robi szczególnie silne wrażenie. Kazik
kładzie ręce na gołych ramionach dziewczyny i gładzi je, przesuwając dłonie w
górę i w dół. Cały czas wpatruje się w nią, chce zwrócić na siebie uwagę. Ona
omijając wzrokiem jego twarz patrzy nieco w bok, na siedzącego na kanapie
Ryszarda. Kazik w pewnym momencie traci cierpliwość, obraca się i patrzy
wyzywająco na niego, choć ten również nie zwraca na niego uwagi zaintrygowany
zainteresowaniem dziewczyny. Kazik, spoglądając to na jedno to na drugie, nie
potrafi włamać się w wymianę spojrzeń dwojga, choć to on stoi przy dziewczynie.

Są
zaskoczeni. Na jej twarzy pojawia się uśmiech. Wygląda na wymuszony sytuacją,
którą chciałaby przezwyciężyć.

Dziewczyna
opuściła wzrok i może się wydawać, że wstydzi się tego, co chciała zrobić.
Ryszard podrywa się z kanapy i od razu staje przy niej. Dla obojga jest w tej
sytuacji, coś nieoczekiwanego. On wyciąga powoli rękę, wskazującym palcem
dotyka wysoko nad piersiami, jakby sprawdzał fizyczną realność tego, kogo ma
przed sobą. Z jej ust wydobywa się długi miękki dźwięk: Mińń. Jakby budziło się
w niej coś głęboko osobistego, i jest nagle pełna niepewności, czy naprawdę ma
się czym dzielić.

Kazik
z dziewczyną o wschodnich rysach idą od drzwi w stronę Ryszarda i Mińń.
Zatrzymują się przed nimi.

Ryszard
prowadzi Jersey do kanapy i sadza ją z uwagą. Jersey od razu kładzie dłoń na
jego klatce piersiowej, ale Ryszard zdejmuje ją, uśmiecha się, i odchodzi zaraz
do drzwi.

Mińń
patrzy ciągle w kierunku drzwi skupiona, chociaż wyszli. Jakby spodziewała się,
że to nie koniec. Jersey rozluźniona gładzi się po płaskim brzuchu nieco
melancholijnie, coś uciekło z przed nosa.

Słychać
narastające szelesty i przyśpieszone oddechy tamtych na kanapie. Nie spojrzeli
w tym kierunku. Bez przerwy patrzą na siebie. W ich oczach coraz więcej
milczenia, ale i skwapliwej, zgody na to milczenie.

Ryszard
przechodzi z klatki schodowej w długi, ciemny korytarz. Na końcu w świetle
padającym z otwartych drzwi siedzi bardzo stara kobieta twarzą zwrócona w jasne
niewidoczne wnętrze. On kroczy coraz wolniej, żeby nie zwrócić jej uwagi. Staje
przy drugich drzwiach, tak jak kiedyś mówił Michael. Próbuje je otworzyć. Nic z
tego. Nagle tamta twarz drgnęła. Kobieta obraca się w jego stronę, podnosząc
głowę lekko w górę, jakby chciała go bardziej wyczuć niż zobaczyć. Wreszcie
podnosi się z krzesła, choć przychodzi jej to z trudnością. Przesuwając dłoń po
ścianie, robi pierwszy krok. Wygląda na to, że to niewidoma, która wie jednak o
jego obecności. Ryszard opuszcza wolno rękę, zaczyna się cofać krok po kroku do
klatki schodowej. Potem pędzi na dół. Przy drzwiach na ulicę pośpiech nagle się
kończy. Siada na progu z wyraźną ulgą. Przed nim ulica zatłoczona ludźmi,
koczują na jezdni i chodnikach w grupkach rodzinnych, we dwoje, czasem w
pojedynkę. Moszczą sobie legowisko na szmatach, rozłożonych kartonach, starych
papierzyskach. Inni jeszcze jedzą, ale są i tacy, co już śpią; tylko dzieci
gramolą się po nich korzystając z pełnej swobody. Nad Ryszardem staje i pochyla
się kobieta wychudzona, o zniszczonym wyglądzie, choć jeszcze młoda. Wpatruje
się w niego błyszczącym wzrokiem, jest dla niej odkryciem, jakby się jej z kimś
kojarzył. Ale i jemu mogłaby się wydać jej postać znajoma, gdyby nie
przeraźliwa chudość.

Ryszard
nie stawia oporu, idzie przyglądając się jej uporczywie, najwyraźniej usiłuje w
niej kogoś rozpoznać.

Coraz
bardziej ośmielona ciągnie go za rękę w stronę narożnika, jak zdobycz,
lawirując między leżącymi na chodniku, żeby nie nadepnąć.

Ona
ciągnie go tym bardziej zdecydowanie, sadza potem przy stoliku na skrzynce
służącej za stołek.

Barmanka
siada mu na kolanach, obejmuje go rękami za szyję, jest nagle poważna,
skupiona.

Barmanka
robi skromną i tajemniczą minkę, bierze go za rękę, prowadzi do dwukołowego
wózka stojącego obok przy krawężniku, trzymając w drugiej ręce piwo. Leżąc
potem obok siebie na wózku, patrzą w ciemne niebo i piją na zmianę po łyku. Ona
jakby się w ten sposób do czegoś znaczącego, uroczystego przygotowywała.

Dalej
oboje patrzą w ciemne niebo, jakby byli tam przywiązani wszystkimi swoimi
myślami.

Barmanka
położyła mu palce na ustach i przez chwilę tak trzyma.

BARMANKA

Miała
dziecko, jak ja?

RYSZARD

Nie,
chyba nie. Jak ją znałem nie.

BARMANKA

Myślisz,
że nie… Ale przyjechałeś! Jesteś!

RYSZARD

Przyjechałem…
(wpatruje się w nią, jakby miała mu coś ważnego powiedzieć) Masz rację, nie
powiedziałem dokładnie, czego chcę… Wiesz, boję się, że nie będzie tego co
było… Miń… Ale musi gdzieś blisko być… Nie tam, gdzie twój Jack. Tu. Jak ty ze
mną.

Barmanka
opadła na plecy, wpatrzona w ciemne rozgwieżdżone niebo.

BARMANKA

Jak
oddasz, zaraz przyjedzie! Taki był. Dobry dla mnie.

Zauważył
coś na jej wyciągniętej ręce. Gwałtownym ruchem przyciąga tę rękę do siebie.
Przygląda się z bliska sinawemu miejscu ze śladami licznych nakłuć na
przedramieniu. Barmanka usiłuje ją wyrwać. Ryszard puszcza po chwili. Oboje
wyglądają tak, jakby coś ważnego i bliskiego nagle momentalnie gdzieś im się
zgubiło, zanikło. Leżą obok siebie na wznak, pozostawieni nagle każde sobie…
każde sobie…; i już nie ma znaczenia, że drugie jest obok. Każde jest tylko z
tym czego mu brak; i nie wiedzą jak myśleć, żeby było inaczej, chociaż bardzo
tego chcą… Jak to powiedzieć, żeby się stało – i przez chwilę znowu patrzą na
siebie… ale ani słowa.

Szarość
przedświtu. Ryszard budzi się i natychmiast podrywa się z łóżka. Nie ma Otto.
Biegnie do okna. Wzgórze i morze we mgle rozjaśniającej się wysoko, w górze.
Szybko się ubiera. Zauważa na łóżku Otto list. „Jack Buck New York” i kartkę z
dopiskiem Otto: „Oddaj, najlepiej Uli, ona załatwi, żeby dali tej kobiecie
spokój”. Chowa list do kieszeni. Wybiega z pawilonu. Z boku widać ścieżkę prowadzącą
na wzgórze, jest też skrót biegnący ku morzu. Stoi zdezorientowany i bardzo
zdenerwowany.

Zaczyna
bić dzwon. Delikatne, dźwięczne uderzenia przenikają z trudem przytłaczającą i
wyciszającą mgłę. Ryszard rusza energicznie ścieżką pod górę.

W
rozjaśniającej się bardzo powoli mgle rysuje się wyraźnie bryła leżącego Buddy
i obok Kyo pociągający za sznur dzwonu. Jest tak pochłonięty czynnością, że nie
zwraca uwagi na to, co wokół. Ryszard dopada Kyo.

Ryszard
obala Kyo na ziemię. Mocują się. Nagle Kyo daje za wygraną. Nieruchomieje. Leży
wyciągnięty jak struna. Jedyny sposób, żeby być nagle nieobecnym. Ryszard nad
nim bezsilny.

Kyo
ma oczy otwarte, tak jakby nie było nad nim nikogo.

Ryszard
podrywa się i podbiega do krawędzi zbocza. Patrzy na zatokę. Jej kontur jeszcze
nieco zatarty, ale jej ciemna powierzchnia staje się już wyraźną, mocną
dominantą krajobrazu, gotową niejako do odczytywania. Jak z cienia wyłania się
dżonka, prześlizgując się bezszelestnie w ciszy; niejako powtarza łagodny łuk
brzegu, płynąc w stronę cypla. Widać miniaturową nadbudówkę, ruch wioseł,
większe postaci, ich głowy, ramiona – i dwie drobne, wyglądające na dzieci. Kyo
jest przy Ryszardzie.

Ryszard
patrzy na zatokę. Dżonka jest na wysokości cypla. Słychać ciche pykanie
włączonego silnika. Dżonka zmienia kierunek. Płynie teraz prosto w głąb morza.
Ryszard jakby się ocknął.

RYSZARD

W
morze… Kyo, to się źle skończy. Otti oszalał.

Rusza
gwałtownie do dzwonu. Kyo za nim. Zdążył pociągnąć za sznur kilka razy. Teraz
Kyo go objął obezwładniając. Mocują się. Ryszard jednym i drugim szarpnięciem
pociągnął Kyo na ziemię.

Kyo
zwolnił ucisk przestraszony. Ryszard zsuwa się z niego, spoglądając w stronę
morza, lecz z tego poziomu widzi tylko najdalszą część, aż po horyzont, zatarty
teraz nie mgłą, lecz słońcem, którego jest coraz więcej. Wstaje szybko i
biegnie z powrotem do krawędzi zbocza. Kyo zaraz za nim. Dżonka wydaje się być
dużo mniejsza, wręcz malutka. Lada chwila stanie się szarą plamką, niewiele
później pewno kropką, która się roztopi do końca. Ale jest. Ciągle jest…

Znowu
obaj spoglądają na morze. Tym razem wzrok szuka trochę dłużej.

Kiedy
obrócił wreszcie głowę, przygląda się długo Kyo. Nic nie mówi. Jakby się z
czymś godził i potrzebował do tego takich oczu jak ma Kyo: ciemnych, kryjących
boleść nieprzetłumaczalną na język, który by rozumieli – i dlatego pozostanie
niewydobytą na światło dzienne. Nigdy… Nigdy.

Kyo
patrzy daleko na morze.

Kyo
milczy, jak ktoś kto nie wie tyle, żeby to okazywać. Wystarczy to, co dokoła.

Dochodzą
do Grand Central Stadion.

Patrzą
na siebie, jakby mieli się na nowo odnaleźć. Niepewni jednak zaraz, czy nie
zapędzili się za daleko, czy dobrze wiedzą o czym mówią.

Ulrike
przykłada dłoń do jego policzka, patrzy mu w oczy trochę, żeby ostudzić,
uspokoić; ale i trochę przypomnieć o sobie, że ona jest tu, blisko.

Wjeżdża
pociągi linii nr 7. Idą do wagonu wśród innych.

Zostają
na podeście wejściowym. Ulrike opiera się o metalowe słupki zamykające z boku
ławkę. Ryszard staje przy niej, tak blisko, że dotyka.

RYSZARD

(Ryszard
robi ruch, żeby zbliżyć się jeszcze bardziej.) Uli teraz jesteś dla mnie. Czuję
pierwszy raz tak mocno, że chcesz! To cudowne. Nie wiedziałem, że na to czekam,
i tak długo… że dałaś mi tego na naszej górze zapowiedź… Taki przedsmak, jak bardzo
chciałaś się kochać. Ale wtedy, tak naprawdę, jeszcze nie ze mną, chociaż
fizycznie byłem użyty.

Ulrike
wsuwa książkę Otto między nich na wysokości piersi, darząc go mocno przekornym
spojrzeniem. Ryszard kręci głową, nie bardzo mu się ten gest widzi. Ale zaraz
się uśmiechają do siebie i razem spoglądają w ciemne okno, niczego więcej od
siebie na tę chwilę nie chcieli. Dynamika pędzącego akurat w tunelu pociągu
wypełnia wnętrze wagonu całą swą potęgą, jak głębokim, dalekim echem czegoś, co
trudno sobie wyobrazić a tym bardziej nazwać. Zdaje się nawet wszystkich
uciszać, panując nawet nad milczeniem, jakby istniał tylko jej czas, który do
nikogo w tym wagonie nie należy. Kiedy ich wzrok biegnie na moment do siebie,
jest zgoda i zrozumienie, choć nie trzeba wiedzieć na co i dlaczego. Jest im
tak w tej chwili dobrze wbrew wszystkiemu, co nie zostało powiedziane, czy
zrobione. Ryszard obejmuje ją ruchem ręki powolnym, jakby nie swoim, ale za to
pewnym, mocnym, przynależnym jakby komuś większemu od nich.

Nie
wykonuje jednak żadnego gestu, widocznie należało tylko coś takiego powiedzieć,
a nie wykonywać. Stoją nadal, jak stali. Oboje skupieni spoglądają razem w
ciemne okno, i jest po prostu dobrze, bo utrwalone tym, co mogłoby się wydawać
tylko płochym słowem.

RYSZARD

(nagle
innym głosem, jak wyrwany z odrętwienia, które nie wiadomo dlaczego ustąpiło mu
w tym momencie) Powiedz, musimy tak zostać? Z wiecznym o niego pytaniem? Które
ciągle będzie wracać, kiedy za bardzo się do ciebie zbliżę? Uli, powiedz…

Ulrike
spogląda na niego, on na nią, jakby musieli patrzeć od nowa, ale nie wiedzą,
jak to ma być? Wyjeżdżają właśnie z tunelu, zalewa ich jasność dnia. I przez
moment w oczach ciemno, nie widać.

Stacja.
Kilka osób wysiada. Przyglądają się wysiadającym. Robi się pustawo. Pociąg
rusza.

Szybki
ruch głowy w jej stronę; usta na moment dotykają policzka.

Ryszard
wysuwa dłoń do książki na jej piersiach. Ulrike nie broni, kiedy ją wziął.
Idzie pierwsza i siada. Ryszard obok.

Ulrike
patrzy w to samo okno. Po chwili obróciła lekko głowę i na moment usta musnęły
jego policzek, jakby przez przypadek. Ryszard odkłada książkę obok i zwraca się
bardziej w jej stronę, kładąc dłoń na jej dłoni.

Ona
nakrywa drugą dłonią ich dłonie, jakby kładła stempel.

Pociąg
zwalnia.

Odwraca
się, biegnie z powrotem. Pociąg rusza. Ulrike krzyczy za nim: Zostaw! Zostaw!!!
Ryszard dopada drzwi, biegnąc próbuje obiema rękami je otworzyć. Pociąg nabiera
szybkości. Ryszard napiera rękami z całej siły, krzycząc: Nieeeee…! Ale już
nie nadąża. Pociąg jest szybszy, chociaż ręce nie chcą puścić. Wytrącony z
równowagi potyka się. Pociąg go ciągnie. Upadając znika. Krzyk. Zgrzyt. Pisk.
Nie widać go. Nie ma… Urlike stoi i patrzy tam, gdzie Ryszard był – i nie ma.
Były plecy, głowa. Nie ma! Coraz więcej głów tam gdzie Ryszard znikł. Ona nie
drgnęła, stoi nieruchoma, jakby można tak wymusić to, co chce się zobaczyć, co
było! I jest! Jest! Krzyczy z całej siły. Jest!!!

Nagle
się odwraca. Biegnie peronem, szybko, jak tylko potrafi. Wypada na ulicę, od
razu na drugą stronę. Prosto w parking między samochody. Potrąca o jeden,
odbija od drugiego. Ktoś krzyczy. Nie wie, nic nie wie – ląduje na masce. W
szybie widzi cień głowy: obcy. Zsuwa się momentalnie. Znowu biegnie. Ale wie,
że chce płakać. Płakać! Do końca świata! Tak… Aż wszystko zniknie, Uspokoi się.
Nic więcej. Nic więcej… Zaczyna się trawnik, są drzewa. Przystanęła. Wszystko
się jakby przed nią rozsuwało, otwierało, robiło miejsce. Nie wie, czemu,
gdzie? I tak naprawdę dla kogo… Po co… po co… Jest cicho. Spokój, taki, z daleka
sięga… bez końca. Byłby dobry, przyjmujący łaskawie… – ale jest obcy. Nic nie
jest jej. Nic! Jak to możliwe?… Potem jak dotyk dłoni ostrożny, delikatny –
tak, dłoni, która wszystko wie, i może jej nawet nie być, bo i tak jest z nią…
Ona tylko wie, i dobrze, że wie… Dobrze. Naprawdę dobrze. Wszystko wie… Ale
czego dotyka…? Prośba do kogo… Do kogo?

89.

Hanoi.
Park przyszpitalny. Na wózku inwalidzkim Kyo z obandażowanym kikutem jednej
nogi. Urlike powoli podchodzi, jakby się bała zbliżyć.

KYO

No widzisz.

ULRIKE

Przyjacielska
wojna.

KYO

(patrzy
uważnie, z tym szczególnym dla niego milczącym, zamkniętym w nim namaszczeniem
chwili) A bez wojny… też tyle strasznego się dzieje.

ULRIKE

(od
razu wie o czym Kyo pomyślał) Lubiłeś… On ciebie.

KYO

Chciał
w nas wierzyć; nie zawsze wychodziło. Za dużo tych różnych myśli… Pisałaś o
tych drzwiach: Wiedział, że się nie mogą otworzyć. Byliście tam za długo, żeby
mógł o tym nie wiedzieć… Powiedz, dlaczego?

ULRIKE

Książka,
Kyo. Nie chciał stracić, co Otti jemu napisał. Jedyne, co po nim miał.

KYO

Ty
jesteś.

ULRIKE

No
tak… Zostałam… I nie wiem, jak inaczej ci to powiedzieć. Pierwszy raz nie wiem,
co bliskie, kiedy w takich chwilach, pytam o siebie. O nim wiem teraz nagle
dużo. O sobie nic. (cały czas patrzy mu w oczy, kiedy to mówi)

KYO

(dopiero
po chwili) Przyjedziesz jeszcze?

ULRIKE

Tak,
nie wiem, Kyo… Dla mnie tyle przestało być ważne. Tu, akurat na wasze święto,
przy okazji zaprosiły mnie pionierki ze szkoły, więc jutro jeszcze będę.…
Powiedz, co z dzieckiem tej Barmanki? Często do tego wracał.

KYO

Amerykanie
zaczynają przyjeżdżać. Zobaczyć, co narobili. Jedna, taka starsza, też z Nowego
Jorku, stara się o nią, chce wychowywać.

ULRIKE

Dziewczynka…

KYO

Tak.
Matka umie tylko ciągle o jakimś Jacke’u. Amerykanka pociesza, że z małą
mogłyby szukać wśród byłych żołnierzy. Jak zobaczyłby taką ładną, sam się
odezwie, że to on… Tak Amerykanka powiedziała.

ULRIKE

Jeśli
prawda to o Jack’u, co mówi matka…

KYO

Tego
nikt nie wie. Ale bez przerwy powtarza. Dlatego jest tylko: „Jack z Nowego
Jorku”.

Chwila
milczenia między nimi.

ULRIKE

To
nie ta, którą Ritschi chciał uratować?

KYO

To
inna. On za dużo chciał, żeby się udało.

ULRIKE

Ja
też muszę się pogodzić, że nie wszystko się udało.

KYO

Lecisz
do Berlina?

ULRIKE

W
góry, Kyo.

KYO

Richard
kiedyś wspominał o wielkiej górze, to ta?

ULRIKE

Tak.
Byliśmy tam razem… Jeszcze wtedy wiele nie rozumiałam.

KYO

Teraz
rozumiesz?

ULRIKE

Teraz
jadę… Wtedy umówiliśmy się, że się tam spotkamy jak wszystko dobrze się
skończy. Kyo, muszę tam być. (patrzy w oczy długo, jakby to on miał mówić
dalej)

KYO

To u
was jest, ta góra?

ULRIKE

Nie.
To pomiędzy.

KYO

(poprawia
okulary, jakby chciał zyskać na czasie.) To musi być bardzo mądre miejsce, że
do nikogo nie należy.

ULRIKE

To
miejsce czarownic, gdzie zaczyna się wielkie dzieło naszego mędrca, Goethe’go.

KYO

Poradził
sobie?

ULRIKE

Och,
bardzo. Znalazł drogę. Ale każdy tam musi sam.

KYO

Czyli
dużo od tej góry zależy?

ULRIKE

(chwyciła
go za rękę i chwilę trzymała) Myślę, że bardzo dużo. Może to najważniejsze dla
mnie. Przekonam się.

KYO

(patrzy
długo, jakby bał się powiedzieć) Już ciebie nie zobaczę?

ULRIKE

Kyo,
musi być różnie, więc nie wiem w tej chwili. (patrzą na siebie) Pomyśl, inaczej
nie staje się prawda, tylko tak. I nie moglibyśmy się nigdy zaprzyjaźnić, gdyby
u każdego było tak samo.

KYO

Rozumiem.
Wszystko musi być tak jak jest. (zdjął okulary i zaczął przeczyszczać szkła)

Urlike
pochyliła się nad leżącym, i chwilę trzymała dłoń na jego ramieniu, ale on nie
podniósł głowy. Po chwili odwróciła się i cicho wychodziła. Kyo podniósł teraz
głowę, i patrzył jak się drzwi za nią zamykają.