SEANS NA WEEKEND
Kiedy konwencjonalne
metody zawodzą, policja bywa zmuszona prosić o pomoc innych przestępców. Nawet
tych najbardziej niebezpiecznych, jak na przykład Hannibal Lecter.
O zagrożeniach i konsekwencjach korzystania z tego typu
pomocy opowiada film, który dzisiaj proponujemy w ramach cyklu „Seans na
weekend”.
Fabuła
Psychopata porywa i morduje młode kobiety na środkowym
zachodzie USA. Sprawca nazywany „Buffalo Bill”, to seryjny morderca
wyróżniający się szczególnym okrucieństwem wobec swych ofiar, które odziera ze
skóry.
Sprawa zostaje powierzona Clarice Starling, młodej i
niedoświadczonej agentce FBI. Przełożony zauważa jej talent i zapał, jaki
wkłada w wykonywaną pracę. Z tego powodu dostaje tak trudną sprawę. Musi
przekonać psychopatycznego mordercę, by pomógł jej dotrzeć do poszukiwanego
przestępcy, dostarczając psychologicznych wskazówek i tropów do kolejnych
działań zabójcy.
Tym „pomocnikiem” jest niezwykle inteligentny i niebezpieczny
morderca – Hannibal Lecter – pacjent więziennego centrum psychiatrycznego,
który został skazany za szczególnie okrutne zbrodnie. Zabijał swoje ofiary,
zjadając część ich ciał.

Film w
oryginale nosi tytuł „The Silence of the Lambs” i trwa 118 min.
Reżyserii podjął się Jonathan Demme,
a muzykę skomponował Howard Shore. Film kręcony był w Waszyngtonie, Saint Louis,
Bellaire, Pittsburghu, McKeesport, Homestead, Memphis, Quantico (wszystkie w
USA) oraz na wyspie South Bimini (Bahamy). Premiera filmu odbyła się 30
stycznia 1991r., a na ekrany polskich kin obraz wszedł 31 grudnia 1991.
Obsada
Anthony
Hopkins jako Dr Hannibal „Kanibal” Lecter
Jodie Foster
jako Clarice Starling
Ted Levine
jako Jame „Buffalo Bill” Gumb
Kasi Lemmons jako Ardelia Mapp
Lawrence A. Bonney jako Instruktor FBI
Lawrence T.
Wrentz jako Agent Burroughs
Scott Glenn
jako Jack Crawford
Anthony Heald
jako Dr Frederick Chilton

Jako pierwszy ofertę wcielenia się w postać Hannibala Lectera
otrzymał Gene Hackman, który chciał nawet wyreżyserować film. Po nim propozycję
tej roli otrzymali Brian Cox, John Hurt, Louis Gossett Jr., Jack Nicholson,
Robert De Niro, Robert Duvall, Christopher Lloyd i Derek Jacobi. Ostatecznie
angaż otrzymał Anthony Hopkins.
Michael Keaton, Mickey Rourke i Kenneth Branagh byli
natomiast kandydatami do roli Crowforda.
Rola Clarice
mogła trafić do Michelle Pfeiffer, Meg Ryan, Emmy Thompson, Nicole Kidman,
Halle Berry, Andie MacDowell, Kim Basinger czy też Melanie Griffith.
Ostatecznie zagrała ją Judie Foster.
Ciekawostki i błędy
produkcyjne
Na lotnisku w Memphis, porucznik Boyle myli się i przedstawia
sierżanta Pembry’ego jako „sierżanta Petry”.
Chociaż akcja filmu rozgrywa się w Memphis, sierżant Tate
nakazuje wezwać drużynę SWAT, mimo iż w mieście tym, ta jednostka policji
nazywa się TACT.
Jack Crawford informując o eskorcie Starling do miejsca
ukrycia, przekręca nazwisko doktor Chilton na „Chilnet”.
Kiedy agenci lecą samolotem do Calumet City, można zauważyć
góry. Jednak w północnej Indianie, w której to rozgrywała się ta scena, w
rzeczywistości dominują nizinny.
Dr Chilton początkowo twierdzi, że Hannibal Lecter jest
niebezpieczny do tego stopnia, że wolno mu podawać jedynie miękkie przedmioty
oraz papier bez zszywek i spinaczy. Jednak podczas pobytu Lectera w Memphis, w
jego celi znajduje się magnetofon, który składa się z wielu twardych części,
które można by użyć jako broni.

Gdy Clarice Starling rozmawia z entomologami w celu
identyfikacji larwy ćmy pochodzącej z gardła ofiary, ci orzekają, że ten
gatunek był hodowany przy użyciu miodu i jagód. W rzeczywistości larwy
Zmierzchnicy trupiej główki – podobnie jak pozostałe gąsienice – jedzą
wyłącznie rośliny, tylko dorosłe okazy spożywają miód.
Podczas odwiedzin Clarice Starling kłódki na drzwiach celi
Hannibala Lectera są na przemian zablokowane i pootwierane pomiędzy ujęciami.
W scenie wjazdu Catherine Martin na parking morderca
obserwuje światła reflektorów mając na sobie gogle noktowizyjne, mimo to nie
zostaje oślepiony.
W pierwszych minutach filmu widzimy Clarice Starling w czasie
treningu, podczas którego widać duże plamy potu na jej bluzie. Ich wielkość
zmniejsza się nagle w momencie wezwania jej do biura Crawforda.
Brooke Smith specjalnie do roli Catherine Martin przytyła
ponad 11 kg.
„Buffalo Bill” to swoiste „połączenie” trzech prawdziwych
morderców seryjnych: Eda Geina (który obdzierał ze skóry swe ofiary), Teda
Bundy’ego (używał bandaża na swej ręce jako przynęty dla wsiadających do jego
ciężarówki kobiet) oraz Gary’ego Heidnicka (trzymał uprowadzone kobiety w
studni w swojej piwnicy).

Autor powieści „Milczenie owiec”, Thomas Harris, nigdy nie
widział ekranizacji, gdyż obawiał się, że mogłaby ona wpłynąć na jego
pisarstwo.
Podczas kręcenia sceny pierwszego spotkania Lectera i
Starling, Anthony Hopkins uznał, że najlepiej będzie patrzeć bezpośrednio w
kamerę ustawioną na wysokości jego wzroku. Czuł że Lecter powinien być
przedstawiony jako „wszystko wiedzący”.
Anthony Hopkins szykując się do roli przeglądał taśmy z
nagraniami dotyczącymi seryjnych zabójców. Spostrzegł wówczas, że Charles
Manson nigdy nie mrugał podczas mówienia i wykorzystał to w budowaniu roli
Hannibala.
Za „inspirację” dla postaci Hannibala uznano Alberta Fisha,
seryjnego mordercę, który prawdopodobnie zjadł niektóre ze swoich ofiar
(dzieci).
Pierwotnie premierę filmu zaplanowano późną jesienią 1990
roku, jednak Orion Pictures zmieniło termin na styczeń 1991 roku, żeby bardziej
promować „Tańczącego z wilkami” w wyścigu po Oscary.

Ekranizację „Milczenia owiec” Thomasa Harrisa uznano za jeden
z najwybitniejszych thrillerów końca XX wieku. Nic w tym dziwnego, ponieważ film
dorównywał kunsztem książce. Wartka akcja, ciekawe dialogi, zgrabnie komponująca
się z całością muzyka oraz fenomenalna gra aktorów sprawiają, że czas
poświęcony temu filmowi na pewno nie zostanie zmarnowany.
Można odnieś wrażenie, iż twórcy udowodnili, że można
stworzyć wspaniałe kino jeśli tylko scenarzyści, reżyserzy, aktorzy i
realizatorzy zmobilizują się, by zdobyć szczyty swoich umiejętności.
Najlepszym przykładem jest tu Anthony Hopkins, który wcielił
się w postać doktora Hannibala Lectera. Mimo iż na ekranie spędza mniej niż
dwadzieścia minut, to kreacja jaką stworzył przeszła do historii kina. Zawsze
gdy genialny psychiatra pojawia się w kadrze, jego przeszywający wzrok
zniewala, a głos przenika do podświadomości widza. Hopkins kradnie film,
skupiając na sobie całą uwagę.
Wysoki poziom umiejętności aktorskich zaprezentowała także Jodie
Foster, która jako Clarice Starling dzielnie dotrzymuje kroku Hopkinsowi. Ich
skomplikowane relacje, zostały doskonale przedstawione w scenach dialogowych.
Clarice Starling to silna kobieta, nie brakuje jej odwagi, z
łatwością mogłaby obezwładnić potężniejszego od siebie mężczyznę, a mimo to
sprawia wrażenie bezbronnej. Judie Foster zagrała bez wątpienia rolę swojego
życia.
Można odnieś wrażenie, że bez Hopkinsa i Foster film byłby
jedynie dobry – natomiast z nimi jest dziełem genialnym, z akcją poprowadzoną
logicznie i wątkami łączącymi się ze sobą bez najmniejszych zgrzytów.
Kolejną zaletą „Milczenia owiec” jest jego ponury klimat,
który dopełniają przemyślana reżyseria i świetna muzyka Howarda Shore’a. Dzięki
temu widzowie przeżywają akcję, tak jakby sami w niej uczestniczyli.
„Milczenie owiec” jest jednym z trzech filmów w historii
kina, które zdobyły Oscary w pięciu najważniejszych kategoriach: za najlepszy
film, reżyserię, scenariusz oraz dla odtwórców głównych ról. Do tego grona
należą także „Ich noce” Franka Capry oraz „Lot nad kukułczym gniazdem” Milosa
Formana. Trzeba przyznać, iż film Jonathana Demme’a na te nagrody zasłużył
sobie najbardziej z całej trójki.
„Milczenie owiec” jest thrillerem doskonałym pod każdym względem.
Bez zbędnego epatowania efektami specjalnymi – napięcie buduje tutaj wspaniała
gra aktorska, specyficzny klimat oraz wciągający scenariusz. Dzięki temu jest
to jedno z największych arcydzieł w historii kina, na które warto zwrócić
uwagę, o ile starczy Wam odwagi, by stanąć oko w oko z doktorem Lecterem.
Michał Sobkowiak